De Vyer Heertganghen-Korte geschiedenis

De heemkundige kring Goirle is opgericht in 1949 onder (voorlopig) voorzitterschap van B. Leeuwenberg. Met ingang van 1950 maakt de kring onderdeel uit van het Brabants Heem.
Na een aarzelend begin van de kring wordt in 1954 de naam veranderd in De Vyer Heertganghen, een verwijzing naar de vier heertgangen die vanouds Goirle vormen: ’t Ven, Abcoven, Dorp en Kerk. Het verenigingsleven bloeit doordat tal van heemkundige activiteiten worden ontplooid: toponiemenonderzoek in het Tilburgse gemeentearchief, verzamelen van oude gebruiksvoorwerpen, opzetten van een bibliotheek, heemkundig onderzoek. De kring beschikte nog niet over een eigen onderkomen. Er werd vergaderd en bijeen gekomen bij de leden thuis of in het café De Hof van Holland.

Nieuwe Rielseweg 41 en ’t Smiske

Met steun van de gemeente wordt begin jaren ’60 ’t Smiske aangekocht, een oud wevershuisje aan de Nieuwe Rielseweg. Na een verbouwing en opknapbeurt door de
heemleden zelf biedt het een thuisbasis, zeg maar een heem, aan de Goirlese heembeoefening. De burgemeester opent in 1962 het nieuwe onderkomen met woorden die op dat moment volgens de verslaggever van het Goirles Belang de doelstelling van de Goirlese heemkunde “uitermate schoon” weergaven, en die, achteraf bezien, ook de tijd mooi illustreren: “Wij Goirlenaren, wij moeten niet alleen de mouwen opstropen voor de toekomst, wij moeten ook bereid zijn onze hoed af te nemen voor het verleden.” De volgende decennia zal deze plek zich ontwikkelen tot een uitgebreid heemerf: een complex met ’t Smiske, het naastgelegen pand waarin het museum is gevestigd, een zeventiende eeuwse langsdeelschuur (tevens voormalige schuilkerk), een karloods, en een kruidentuin. Het heemerf krijgt de naam waaronder deze plek vroeger bekend stond: de Schutsboom.

opening van ’t Smiske in 1962 door burgemeester Elsen (l) en voorzitter Cees Robben (r)

Burgemeester Van den Wildenberg opende op 24 juni 1977 het hele complex. Een jaar later krijgt de heemkundige kring ook korenmolen De Wilde achter het heemerf in beheer en wordt het geheel uitgebreid met molenpark en kinderboerderij. Heemlid Harrie Kanters wordt er de eerste vrijwillige molenaar.

In 1976 verricht de heemkunde kring opgravingen bij de St. Janskapel op Nieuwkerk, de plek waar vroeger de schuilkerk voor de Goirlenaren stond. De kapel wordt in 1985 grondig opgeknapt samen met de Poppelse Heemkundige kring Nicolaus Poppelius. Sinds 1981 geeft de kring een eigen heemkundig tijdschrift uit. De naam verwijst naar het toponiem waaraan ook het heemerf zijn naam ontleent: Rond de Schutsboom .

opening van het heemerf in 1977

In 2002 ontving de heemkundige kring de cultuurprijs van de gemeente Goirle als blijk voor jarenlange onbaatzuchtige en waardevolle inspanningen om de historie van Goirle vast te leggen en daarmee levend te houden voor de toekomst. De daaraan verbonden geldprijs werd besteed aan de uitgave van De ballade van Onze Lieven Heer ònt krèùs op Abcoove door Piet Brock.

opgraving St. Janskapel in 1976

In 1960 en 1982 organiseerde het Goirlese heem al eens de Brabantse heemdagen, en ook in 2009 bood het samen met de Tilburgse heemkunde kring onderdak aan deze jaarlijks terugkerende activiteit van Brabants Heem. In 2010 vierde het Goirlese heem zijn 60-jarige bestaan.
Voorzitters
Barend van LeeuwenbergVan Aken

Jan Hoogendoorn

Harrie Legius

Cees Robben

Harrie Kanters

Ton Sas

Bernard Robben

Jan van Eijck

 

1949

1951

1953

 

1959–1981

1981–1987

1987–1999

1999–2012

2012–heden

Bronnen

“Opening van ’t Smiske–Heemhuis en Oudheidkundige kamer” in: Goirles Belang 1962 (no. 11, eind juli).

Norbert de Vries, “Zestig jaar heemkunde door ‘De Vyer Heertganghen’ (1) en (2)”, in: Goirles Belang 2010 (17 september, 24 september).

Joseph Wijdemans, “Zestig jaar Heemkundige kring ‘de Vyer Heertganghen'”, in: Rond de schutsboom 30 (oktober 2010) p. 3–20.

Terug naar boven