Alleen vakantiegangers die wat verder weggaan weten nog wat het is: in het donker lopen. Dit komt omdat de lucht rondom ons vergeven is van het licht dat allerlei lampen uitstralen. Dit is zoveel dat wij geen echt donker meer kennen. Loop ’s nachts de hei op en je kunt zien waar je bent, en dat niet alleen bij volle maan. Je kunt aan de horizon zien waar een stad of dorp ligt. Vanuit de ruimte is vooral aan de nachtzijde van de aardbol goed te zien waar de verschillende steden liggen: complete continenten zijn te herkennen aan het licht dat uitgestraald wordt.

In oorlogstijd was dit niet de bedoeling. Het moest donker zijn toen wij tussen 1940 en 1945 bezet waren door Duitsland want anders konden de piloten van vijandelijke vliegtuigen precies zien waar ze moesten zijn.

Vandaar allerlei verduisteringsmaatregelen: ramen moesten afgeplakt zijn met speciaal verduisteringspapier, lampen van voertuigen mochten geen licht naar boven uitstralen. De lampjes die in ons museum te zien zijn laten dit goed zien: ze waren zwart gemaakt met slechts een kleine lichtopening.

Rondlopen met een lamp was ook niet de bedoeling, maar daar had men wat op gevonden: de knijpkat. De knijpkat was een zelf stroomopwekkende zaklantaarn. Bedoeld om in huis of op straat de weg te vinden in de duisternis. Het was een uitvinding van Philips en de fabricage geschiedde bij de ‘Volt’ in Tilburg.

Foto knijpkat

Al knijpend op het apparaatje kon men net genoeg licht krijgen om dat te zien wat men wilde zien. Na de bevrijding bleven deze apparaten nog lang in gebruik: je hoefde er namelijk geen batterij in te doen en zolang men het goed bleef behandelen bleef het werken. Zuinigheid met vlijt dus.

Toch hadden ze niet het eeuwige leven, en gingen ze een keer kapot. In ons museum hebben we er nog een die werkt (hoewel ook al eens gerepareerd) en die willen we goed bewaren omdat het er weer eentje is: een voorbeeld van hoe men eens gebruik maakte van de weinige mogelijkheden die er waren.

Meer van die voorbeelden vindt u in ons museum aan de Nieuwe Rielseweg 43 waar u elke eerste en derde zondag van de maand (van april tot en met oktober) tussen 2 uur en half 5 welkom bent. Komt u ook eens kijken? Wilt u een rondleiding, neem dan contact op met conservator@heemkundekring-goirle.nl en we regelen wat. Bedankt voor het lezen.

Gerrit van Heeswijk, heemkundekring Goirle.